Het Fotomuseum in Den Haag presenteert tot januari 2010 foto’s van Sally Mann. Vijf series zijn uitgekozen om haar werk te representeren. Haar ‘doorbraakserie’ Immediate Family, de landschapsserie Deep South, What Remains I en II over vergaan en vergankelijkheid en Faces over…..ja waarover eigenlijk?
Immediate Family is hierin zonder twijfel de sterkste serie. Sally Mann presenteert zichzelf als romantisch picturalist met moderne technische middelen. De familieportretten (voornamelijk foto’s van haar drie toen nog jonge kinderen) schetsen een pastoraal beeld. Gemaakt in een perfecte techniek, gepresenteerd op een mooi 50 x 70 cm formaat, een geweldig vakmanschap. De foto’s zijn ook oneindig veel mooier dan dezelfde afbeeldingen in een boek.
Mann presenteert een idyllisch landschap dat lijkt op 17e eeuwse italianiserend schilderijen. Ze gebruikt subtiele attributen (tomaatjes, een watermeloen, speelgoed) dat toevallig aanwezig lijkt maar exact op de juiste plek in beeld ligt en de compositie versterkt. Een aantal foto’s verwijst bedoeld of onbedoeld direct naar bekende schilderijen zoals de Venus van Botticelli. Haar kinderen zijn soms sereen, soms uitdagend, maar in ieder geval heel erg zichzelf.
Het is logisch en terecht dat ze hiermee internationaal is doorgebroken.
De serie Deep South uit 1993-1998 laat landschappen uit haar geboortestreek zien. In sommige foto’s is opzettelijk een slecht objectief gebruikt: in het midden is het min of meer scherp, daarbuiten al snel onscherp en in de hoeken valt het licht weg en ontstaan donkere delen. Sommige foto’s tonen beschadigde emulsie, waardoor de foto’s teruggezet lijken naar de 19e eeuw. Hiermee positioneert ze zichzelf helemaal in de eerste picturalistische golf van rond 1870-1880 en daar komt ze niet meer uit.
Vanaf nu neemt de imperfectie alleen maar toe. Zowel in What Remains als in Faces krijgt het de overhand. Het ondersteunt het idee van vergankelijkheid en vervaagde herinnering wel, maar het wordt uiteindelijk teveel.
In Faces laat ze in sterke close-up de gezichten zien van haar inmiddels volwassen kinderen. Onscherp, krassen en emulsiefouten goed zichtbaar, het negatief aan de randen beschadigd, ongelijk ontwikkeld en met fixeervlekken. Soms lijken haar kinderen tussen dood en leven te hangen, soms lijken ze door de extreem lange sluitertijd weg te dromen. Sluit dit aan op What Remains of is het een vervolg op Immediate Family?
Ik vroeg mij af hoe What Remains zou overkomen als de serie gemaakt zou zijn met dezelfde techniek als Immediate Family. Zou Sally Mann dan een eigentijdse fotograaf kunnen zijn in plaats van een 19e eeuwse?
In de boekwinkel van het museum liggen fotoboeken die ook ander werk laten zien. Doet Sally Mann zichzelf niet tekort door deze vijf series als haar definitieve werk te laten tonen? In dat geval heeft ze met Immediate Family wel heel vroeg in haar carrière gepiekt. Wel een hoge piek trouwens.