De Summer School van fotokring De Liemers handelt dit jaar over de fotografie van Stephen Shore, met de nadruk op zijn Uncommon Places. Ik heb voor mezelf een onderzoeksopdrachten geformuleerd:
Heeft de plaats waar hij zijn foto’s voor Uncommon Places heeft gemaakt invloed op hoe de foto’s er uit zien.
Mijn veronderstelling is gebaseerd op de heldere indruk die de foto’s van Shore maken. Het gebruik van een technische camera draagt daar in hoge mate aan bij, maar ik was benieuwd of atmosferische omstandigheden door een bepaalde geografische ligging ook invloed zouden kunnen hebben op het beeld. Denk bijvoorbeeld aan zuidelijk gelegen staten waar het warm en droog is. Foto’s die daar gemaakt zijn zouden helderder kunnen zijn dan foto’s uit noordelijker of vochtiger streken. Als dat zo is dan zou Shore een voorkeur hebben gehad (zeker in de eindselectie van zijn beeld) voor foto’s die gemaakt zijn in staten waar die helderheid meer tot uitdrukking komt. Arizona, Texas, Nevada en Utah om er een paar te noemen.
Mijn methode was simpel: kijk in Uncommon Places waar Shore zijn foto’s maakte en geef dat weer op de kaart van Amerika. Dit is het resultaat:
Er zijn een paar dingen die mij opvallen:
- Shore komt uit New York, maar er is geen oververtegenwoordiging van beeld uit die regio.
- Foto’s zijn gemaakt in de hele VS en deels in Canada, met uitzondering van de centrale staten.
- Er is opmerkelijk veel beeld uit Texas en Florida.
Je zou de conclusie kunnen trekken dat Shore in Texas en Florida omstandigheden trof die zijn fotografie goed tot uitdrukking laat komen. Om dit te toetsen heb ik gekeken naar de plekken waar de meeste foto’s uit Uncommon Places vandaan komen. Deze tabel laat de staten zien met vijf of meer foto’s, waarbij vermeld is in welke maand van welk jaar foto’s zijn gemaakt:
Meest voorkomende staten (5 foto’s of meer opgenomen), per maand per jaar
| Arizona | Californië | Florida | Maine | Ontario | Saskatchewan | Texas | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| jul-73 | 1 | |||||||||||||
| aug-73 | 1 | |||||||||||||
| okt-73 | 3 | |||||||||||||
| jul-74 | 6 | |||||||||||||
| aug-74 | 6 | 6 | ||||||||||||
| sep-74 | 1 | 4 | 2 | |||||||||||
| okt-74 | 2 | |||||||||||||
| feb-75 | 2 | |||||||||||||
| jun-75 | 1 | |||||||||||||
| jul-75 | 1 | 1 | 3 | |||||||||||
| jun-76 | 11 | |||||||||||||
| dec-76 | 4 | 1 | ||||||||||||
| nov-77 | 16 | |||||||||||||
| mrt-78 | 6 | |||||||||||||
| jul-78 | 1 | |||||||||||||
| aug-79 | 1 |
Deze gegevens laten zien dat er staten zijn die Shore vaker bezocht en die bevinden zich vooral in het zuiden, maar de tabel geeft nog geen bewijs voor de stelling dat Shore daar beter uit de voeten kon. Wat hier vooral opvalt is dat Shore pieken van productiviteit lijkt te hebben: Uncommon Places heeft zes foto’s uit Ontario, gemaakt in augustus 1974, en ook nog eens zes in dezelfde maand uit Saskatchewan. 16 foto’s uit Florida van november 1977, 11 uit Texas in juni 1976. Dit wordt nog wat duidelijker als je kijkt naar de verdeling over maanden en jaren.
Productiviteit verdeeld over maanden en jaren
| jan | feb | mrt | apr | mei | jun | jul | aug | sep | okt | nov | dec | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1973 | 13 | 4 | 3 | |||||||||||||||||||||
| 1974 | 4 | 4 | 14 | 22 | 9 | 5 | ||||||||||||||||||
| 1975 | 3 | 1 | 1 | 6 | 2 | 1 | ||||||||||||||||||
| 1976 | 3 | 1 | 11 | 5 | ||||||||||||||||||||
| 1977 | 1 | 16 | ||||||||||||||||||||||
| 1978 | 6 | 1 | ||||||||||||||||||||||
| 1979 | 2 | 2 |
De stelling dat Shore zijn meeste werk maakt in een beperkt aantal piekmomenten is op grond van de bovengenoemde informatie wel gerechtvaardigd.
Wat mij bij mijn onderzoek opviel (en wat mij daarvoor nog niet opgevallen is): de selectie van beeld lijkt aan het eind van Uncommon Places heel anders te worden. De 16 foto’s uit november 1977 van een verblijf met zijn vrouw in Florida zijn erg dagboekachtig / road-trip-achtig gefotografeerd: zoals in zijn eerdere werk American Surfaces maar dan met een technische camera. Vijf foto’s van honkballers in Florida uit maart 1978 zijn ook merkwaardig; overal elders kiest Shore steeds voor één foto van een onderwerp en nu is het een kleine serie. Het lijkt alsof Shore daar zijn Uncommon Places tijdperk al aan het afsluiten is, deels door terug te grijpen op zijn dagboek-road-trip-achtige aanpak en deels door een andere seriematige aanpak toe te passen. En ook merkwaardig zijn de twee foto’s uit 1981 en 1983 aan het eind van Uncommon Places die alleen een jaar- en geen maandaanduiding hebben. Ze lijken zonder echte reden als nakomertjes toegevoegd te zijn. Pas door mijn onderzoek ben ik tot dit inzicht gekomen, daarvoor was ik mij er niet van bewust dat je zo’n duidelijke verandering kunt zien.
Ik heb van mijn onderzoek geleerd:
- Shore werkt in korte intensieve periodes (piekmomenten), met vaak groepen foto’s in een periode van een maand.
- De helderheid in zijn foto’s is niet toe te schrijven aan een bepaalde geografische locatie met bepaalde atmosferische omstandigheden. Het is wat onderwerp betreft natuurlijk wel geografisch gebonden aan de VS en zuidelijk Canada.
- Het zwaartepunt van Uncommon Places ligt op 1973 en 1974.
- Aan het eind van Uncommon Places verandert het karakter van het werk.
Voor de Summer School ga ik nog een onderzoek doen. Shore beweert in een interview dat hij tot de ontdekking kwam dat zijn composities erg lijken op die van de schilder Claude Lorrain. Ik ga bekijken of deze bewering klopt.
Ha Ton,
Ik heb het boek ook redelijk goed bekeken en me ook afgevraagd of de helderheid met de plek van fotograferen verband zou houden. Jouw gedegen onderzoek geeft me antwoord op die vraag.
Heel interessant vind ik ook de andere zaken die door jouw onderzoek verhelderd worden.
Ik ben heel benieuwd naar ja volgende ontdekkingen.
Overigens: het valt mij niet mee hier in Doetinchem plekken te vinden die een beetje in de buurt komen van de “places” van Shore, maar ik geef nog niet op.