In het museum Kestnergesellschaft in Hannover worden tot eind augustus drie fotoseries van de Californische fotograaf Larry Sultan getoond: Pictures from Home, The Valley en Homeland. Gemeenschappelijke noemer: ze gaan over de streek waarin Sultan opgroeide.
The Valley geeft een inkijkje in de pornoindustrie, toont acteurs die zich vervelen tussen opnames in, en is tamelijk eendimensionaal. Pictures from Home (waarin zijn ouders acteren) en Homeland (met als gastacteurs Mexicaanse dagloners) gaan echter over meer: ze hebben universele betekenis los van de plaats waar de foto’s gemaakt zijn.

In Pictures from Home brengt Sultan zijn ouders in beeld, na de vervroegde pensionering van zijn vader. Enkele beelden uit deze serie zijn erg bekend, zoals deze:

Deze foto’s lijken op een documentaire manier te laten zien hoe twee oude mensen langs elkaar heen leven. Echter, de foto’s zijn niet documentair gemaakt. Sultan heeft zijn ouders tijdens het tien jaar lopende project laten poseren. Op Youtube is een interview te zien met de fotograaf en zijn vader waarin de laatste over een foto waarop hij apathisch op bed zit stelt: “Dat ben ik niet die daar op dat bed zit, dat ben jij. Dat is een zelfportret. Iedere keer als je die foto laat zien zeg je er maar bij dat ik dat niet ben daar op dat bed, helemaal aangekleed en nergens om naartoe te gaan, depressief. Dat ben jij op dat bed en ik help je graag met je project maar laten we de zaken wel zuiver houden!”

Als je deze serie op je in laat werken dan realiseer je dat het niet gaat om de ouders van Sultan en ook niet eens om Sultan zelf. Het gaat om universele beelden van mensen in een welvarend land. Waaruit bestaat het leven van mensen als de primaire levensbehoeften van huisvesting, voeding en kleding zijn vervuld en het arbeidzame leven is voltooid?

Ik zag een foto van de oude Sultan en zijn vrouw, ieder aan een kant van een ruit, waarbij je zag hoe hun huis gebouwd was; in welke staat het verkeerde.

De vensterbank is simpel uitgevoerd en beschadigd. Het aluminium kozijn niet meer bij de tijd. De buitenlamp aan vervanging toe.

Wat houdt de mensen in dit decor bezig? Kleine alledaagse dingen. Aandacht voor elkaar, maar ook elkaar ontwijken, kleine handelingen: stofzuigen, ontbijten, een beetje tuinieren……… Er is niet zo heel veel onderscheidends in het leven van een ouder wordende mens in een welvaartsmaatschappij. De foto’s van Larry Sultan laten je daarom ook naar je eigen ouders en naar jezelf kijken.

Ook in de serie Homeland laat Sultan je naar jezelf en je eigen vooroordelen kijken. In de serie gebruikt hij Mexicaanse dagloners die hij laat poseren in gebiedjes grenzend aan woonwijken (zoals Philip-Lorca diCorcia eerder mannelijke prostituees liet poseren in dezelfde regio).
Het decor zijn de veldjes waar Sultan als kind speelde. Grensgebieden tussen de besloten woongemeenschap en de buitenwereld. De Mexicanen poseren hierin alsof ze rituelen opvoeren, waardoor ze een legitieme plek hebben in het gebied dat voor de bewoners bestemd lijkt te zijn. Er ontstaan situaties die voor de gastarbeiders en voor de bewoners ongemakkelijk zijn.

Voor deze serie gebruikte Sultan een grootformaatcamera. De immense detaillering en stofuitdrukking die hij daarmee bereikt draagt bij aan het sacrale beeld. Hij krijgt het effect van een nauwgezet gedetailleerd schilderij. Met grootformaat bereikt hij ook dat je in de foto’s niet alleen een overzicht krijgt van de gehele situatie, maar ook onbeperkt in kunt zoomen op delen van de foto met behoud van detaillering. Zo kun je opgaan in een woonwijkje voor welgestelde Amerikanen, of in de aanpalende buitenwereld waar de gelegenheidsacteurs geposteerd zijn. Het roept vragen op, niet in het laatst de vraag hoe je zelf op deze mensen in je directe omgeving zou reageren.

De beelden zijn zo mooi gedrukt en zo rijk van detail dat afbeeldingen in een boek alleen maar tegen kunnen vallen. Iedere afbeelding uit deze serie in een boek of op een website doet deze foto’s geen recht. Ik heb het boek dus niet gekocht; maar ik heb wel iets over mezelf geleerd.

Larry Sultan in eind 2009 op 63-jarige leeftijd aan kanker overleden.